Jan van der Kooi (Groningen, 1957) is een Nederlandse figuratieve tekenaar en schilder, die door velen wordt beschouwd als een van de meest vooraanstaande levende kunstenaars van Nederland. Van der Kooi groeide op in het dorp Bedum, waar zijn liefde voor de natuur en het buitenleven ontstond, wat later een terugkerend thema in zijn werk zou worden. Na zijn middelbare school en het afronden van de lerarenopleiding in Leeuwarden, volgde hij tussen 1980 en 1983 de prestigieuze Academie Minerva in Groningen. Hier kreeg hij les van gerenommeerde kunstenaars zoals Matthijs Röling en Martin Tissing, die zijn technische vaardigheden en artistieke visie verder aanscherpten.
Na zijn studie vestigde Van der Kooi zich in Drachten, waar hij zich volledig toelegde op het tekenen en schilderen van uiteenlopende onderwerpen, waaronder landschappen, stillevens, portretten, naakten en dierenportretten. Wat zijn werk bijzonder maakt, is de manier waarop hij zijn onderwerpen benadert: hij plaatst ze vaak buiten het centrum van het beeld en bekijkt ze vanuit onverwachte hoeken, zoals van bovenaf wanneer ze op de grond liggen. Deze unieke composities worden versterkt door zijn subtiele gebruik van licht en reflecties, vaak afkomstig van zonlicht dat door hoge ramen in de omgeving valt. Zijn kleurenpalet is overwegend licht, en ook zijn penseelstreken zijn zacht en verfijnd, wat een serene en delicate sfeer aan zijn werken geeft.
Aanvankelijk werd Van der Kooi gerekend tot de school van het noordelijk realisme, maar zijn stijl ontwikkelde zich geleidelijk. Hij begon meer wit en licht te gebruiken, en zijn onderwerpen verschoven van zorgvuldig gearrangeerde stillevens naar alledaagse scènes uit de echte wereld. Zijn reislust speelde ook een belangrijke rol in zijn werk; Van der Kooi maakte reizen naar onder andere Nepal, Peru, het Midden-Oosten en ging regelmatig naar Toscane en Venetië. Deze reizen inspireerden hem en brachten nieuwe elementen in zijn kunst. Sinds 2010 geeft hij jaarlijks masterclasses aan de Klassieke Academie voor Schilderkunst in Groningen, waar hij zijn kennis en techniek doorgeeft aan de volgende generatie kunstenaars.
Een keerpunt in zijn carrière kwam na zijn verhuizing naar een nieuw huis en atelier, dat baadt in licht en ruimte. Deze nieuwe omgeving bracht een verandering in toon teweeg in zijn schilderijen: ze werden lichter, feestelijker en straalden een zuidelijke, mediterrane sfeer uit. Vooral zijn ‘vloerstillevens’ kregen veel aandacht. In deze werken legde hij alledaagse objecten zoals dampende kopjes koffie, mandjes met bloemen en glazen water vast, die op zijn ateliervloer staan te schitteren in het binnenvallende zonlicht. Deze schilderijen werden geprezen om hun speelse omgang met licht en compositie. De laatste jaren heeft Van der Kooi zijn focus verlegd naar werken waarin ramen en het licht dat hierdoor valt, centraal staan.
Van der Kooi is bescheiden over zijn succes en staat bekend om zijn down-to-earth houding. In een interview zei hij: "Het is natuurlijk vleiend om vergeleken te worden met de tekenkunsten van Rembrandt, die ook met een paar streken een voorstelling kon neerzetten, maar ik heb dat niet nodig, financieel dan. Mijn enige ambitie is om beter te worden dan Jan van der Kooi." Ondanks zijn bescheidenheid blijft hij gedreven om zichzelf als kunstenaar te verbeteren. "Het allerliefst zit ik in een weiland, met naast me een thermoskan thee, zelfgemaakte inkt en een vel papier. Dat is wanneer ik echt gelukkig ben.
